Chứng khoán là hình thức đầu tư rất phổ biến không chỉ ở Việt Nam mà còn trên toàn thế giới. Tuy nhiên, nhiều nhà đầu tư khi mới bắt đầu tham gia thị trường vẫn chưa hiểu rõ thế nào là chứng khoán.
Trong nội dung bài viết này, Viny sẽ cung cấp một số quy định của pháp luật về chứng khoán và những lưu ý quan trọng khi đầu tư chứng khoán.
I. Chứng khoán là gì?
Chứng khoán là một loại hình tài sản xuất hiện do nhu cầu của các giao dịch vốn giữa các chủ thể. Bên cạnh đó, chứng khoán cũng liên quan đến việc hưởng lợi của người đang nắm giữ chúng. Người sở hữu chứng khoán có thể chuyển nhượng, kiếm lời, tặng cho… như bất kì loại tài sản nào khác. Theo phương diện pháp lý, từ khi xuất hiện, chứng khoán đã được công nhận là một loại tài sản, cụ thể là “giấy tờ có giá”(Điều 105, Bộ luật Dân sự 2015).
Căn cứ vào Khoản 1, Điều 4, Luật Chứng khoán 2019:
1. Chứng khoán là tài sản
Bao gồm các loại sau đây:
a) Cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ;
b) Chứng quyền, chứng quyền có bảo đảm, quyền mua cổ phần, chứng chỉ lưu ký;
c) Chứng khoán phái sinh;
d) Các loại chứng khoán khác do Chính phủ quy định.
Tại Điều 4, Luật Chứng khoán 2019 cũng quy định cụ thể các loại chứng khoán:
+ Cổ phiếu: Là loại chứng khoán xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với một phần vốn cổ phần của tổ chức phát hành.
+ Trái phiếu: Là loại chứng khoán xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với một phần nợ của tổ chức phát hành.
+ Chứng chỉ quỹ: Là loại chứng khoán xác nhận quyền sở hữu của nhà đầu tư đối với một phần vốn góp của quỹ đầu tư chứng khoán.
+ Chứng quyền: Là loại chứng khoán được phát hành cùng với việc phát hành trái phiếu hoặc cổ phiếu ưu đãi, cho phép người sở hữu chứng quyền được quyền mua một số cổ phiếu phổ thông nhất định theo mức giá đã được xác định trước trong khoảng thời gian xác định.
+ Chứng quyền có bảo đảm: Là loại chứng khoán có tài sản bảo đảm do công ty chứng khoán phát hành. Cho phép người sở hữu được quyền mua (chứng quyền mua) hoặc được quyền bán (chứng quyền bán) chứng khoán cơ sở với tổ chức phát hành chứng quyền có bảo đảm đó theo mức giá đã được xác định trước, tại một thời điểm hoặc trước một thời điểm đã được ấn định hoặc nhận khoản tiền chênh lệch giữa giá thực hiện và giá chứng khoán cơ sở tại thời điểm thực hiện.
+ Quyền mua cổ phần: Là loại chứng khoán do công ty cổ phần phát hành nhằm mang lại cho cổ đông hiện hữu quyền được mua cổ phần mới theo điều kiện đã được xác định.
+ Chứng chỉ lưu ký: Là loại chứng khoán được phát hành trên cơ sở chứng khoán của tổ chức được thành lập và hoạt động hợp pháp tại Việt Nam.
+ Chứng khoán phái sinh: Là công cụ tài chính dưới dạng hợp đồng, bao gồm hợp đồng quyền chọn, hợp đồng tương lai, hợp đồng kỳ hạn, trong đó xác nhận quyền, nghĩa vụ của các bên đối với việc thanh toán tiền, chuyển giao số lượng tài sản cơ sở nhất định theo mức giá đã được xác định trong khoảng thời gian hoặc vào ngày đã xác định trong tương lai.
2. Thị trường chứng khoán
Thị trường chứng khoán là một mô hình đặc trưng của nền kinh tế thị trường phát triển.
Thị trường chứng khoán Việt Nam ra đời trên cơ sở có sự hỗ trợ tối đa từ phía Chính phủ Việt Nam khi đã xây dựng được các hệ thống pháp luật về chứng khoán bài bản, làm căn cứ vững chắc để mô hình này hình thành, hoạt động và phát triển.
Thị trường giao dịch chứng khoán là địa điểm hoặc hình thức trao đổi thông tin để tập hợp lệnh mua, bán và giao dịch chứng khoán được quy định tại Khoản 27 Điều 4 Luật Chứng khoán 2019.
Tại thị trường chứng khoán, các nhà đầu tư thực hiện các hoạt động giao dịch về chứng khoán. Theo Khoản 14 Điều 4 Luật Chứng khoán 2019 quy định hoạt động về chứng khoán và thị trường chứng khoán bao gồm hoạt động chào bán, niêm yết, giao dịch, kinh doanh, đầu tư chứng khoán, cung cấp dịch vụ về chứng khoán, công bố thông tin, quản trị công ty đại chúng và các hoạt động khác được quy định tại luật này.
Bên cạnh đó, tại Điều 4, cũng đề cập tới đầu tư chứng khoán, đầu tư chứng khoán là việc mua, bán, nắm giữ chứng khoán của nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán. Nhà đầu tư là tổ chức, cá nhân tham gia đầu tư trên thị trường chứng khoán.
Từ cơ cấu thị trường chứng khoán có thể thấy nguyên tắc công bằng, công khai, trung gian được thể hiện trong các giao dịch chứng khoán.
Theo Điều 5 Luật Chứng khoán:
Nhà nước tổ chức hoạt động thị trường chứng khoán theo nguyên tắc:
+ Tôn trọng quyền sở hữu, quyền khác đối với tài sản trong hoạt động về chứng khoán và thị trường chứng khoán; quyền tự do giao dịch, đầu tư, kinh doanh và cung cấp dịch vụ về chứng khoán của tổ chức, cá nhân.
+ Công bằng, công khai, minh bạch.
+ Bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư.
+ Tự chịu trách nhiệm về rủi ro.
Ngoài ra Nhà nước cũng đưa ra chính sách khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước tham gia đầu tư và hoạt động trên thị trường chứng khoán nhằm đẩy mạnh phát triển thị trường chứng khoán.
II. Những lưu ý khi đầu tư chứng khoán
Chứng khoán được đánh giá là “mảnh đất màu mỡ” cho các nhà đầu tư, tuy nhiên để thu được lợi nhuận từ chứng khoán là điều không dễ dàng, đặc biệt đối với các nhà đầu tư mới chập chững bước vào thị trường. Thực tế cho thấy, phần lớn người chơi chứng khoán thua lỗ vì thiếu kiến thức, không nắm bắt được nguyên tắc và không có kinh nghiệm khi đầu tư chứng khoán.
Do đó, để tham gia vào thị trường chứng khoán, các nhà đầu tư cần lưu ý những điều sau:
+ Bước cơ bản nhất của một nhà đầu tư khi tham gia thị trường đó là chọn cổ phiếu. Thể nên các nhà đầu tư cá nhân chỉ nên chọn những cổ phiếu thuộc lĩnh vực kinh doanh mà mình có sự hiểu biết hoặc tin tưởng.
+ Nhà đầu tư phải tìm hiểu các thông tin cơ bản về sản phẩm như chính sách của nhà nước đối với doanh nghiệp hay nhóm ngành doanh nghiệp, báo cáo tài chính doanh nghiệp từ đó có thể biết được quá trình hoạt động của doanh nghiệp cũng như cơ hội phát triển của đơn vị mình muốn đầu tư.
+ Thị trường chứng khoán Việt Nam diễn biến và bị tác động nhiều bởi các yếu tố tin tức thị trường do đó nhà đầu tư phải cập nhật liên tục những tin tức mới của nền kinh tế, hay tin tức liên quan đến nhóm ngành hoặc tin tức trực tiếp về doanh nghiệp mà mình đầu tư.
+ Nhà đầu tư cần hoạch định chiến lược như mua cổ phiếu ở điểm giá nào, bán ra khi lời bao nhiêu và cắt lỗ khi giảm bao nhiêu hoặc là đầu tư lâu dài hay lướt sóng ngắn hạn.
+ Nhà đầu tư nên kiểm soát tâm lý tránh đầu tư theo số đông gây nên khả năng thua lỗ hay đạt được lợi nhuận kỳ vọng.
+ Đối với những giao dịch đầu tiên khi chưa có nhiều kinh nghiệm, nhà đầu tư chỉ nên tham gia với số vốn vừa phải đề làm quen với giao dịch, phân tích để giảm thiểu rủi ro.
Mong rằng với những thông tin từ bài viết của Viny có giúp ích được cho quý độc giả, nhà đầu tư có thêm góc nhìn và quyết định đúng đắn khi tham gia đầu tư chứng khoán.
Chúc các bạn thành công!